معماری MVVM (Model-View-ViewModel) یک الگوی طراحی است که برای توسعه نرم‌افزارهای دسکتاپ و وب به کار می‌رود. این معماری توسط مایکروسافت برای پلتفرم WPF (Windows Presentation Foundation) معرفی شده و سپس در بسیاری از فریم‌ورک‌ها و زبان‌های برنامه‌نویسی پذیرفته شده است. در اینجا به معرفی مفاهیم اصلی و ویژگی‌های MVVM می‌پردازیم.
۱. مدل (Model):
- تعریف: مسئول مدیریت داده‌ها، اطلاعات و منطق کسب و کار سیستم است.
- وظایف:
- ذخیره و بازیابی داده‌ها.
- اجرای منطق کسب و کار.
- اطلاعات به‌روزرسانی مدل‌نما در صورت تغییرات.
۲. نما (View):
- تعریف: بخش تعاملی با کاربر که مسئول نمایش اطلاعات و جلب توجه کاربر است.
- وظایف:
- نمایش داده‌ها به شکل مناسب.
- تعامل با کاربر را فراهم می‌کند.
- ارسال درخواست‌ها به مدل‌نما.
۳. مدل‌نما (ViewModel):
- تعریف: جایگزینی برای کنترلر در الگوی MVC وظایف کنترلی و اجرای منطق کسب و کار را بر عهده دارد.
- وظایف:
- مدیریت اطلاعات نما و مدل.
- اجرای منطق کسب و کار.
- ارسال درخواست‌ها به مدل و به‌روزرسانی نما.
۴. روند عملکردی MVVM:
- کاربر اقدام می‌کند: اقداماتی نظیر کلیک یا وارد کردن اطلاعات توسط کاربر صورت می‌گیرد.
- نما درخواست را مدیریت می‌کند: نما درخواست کاربر را دریافت کرده و به مدل‌نما دستورات می‌دهد.
- مدل‌نما عملیات را انجام می‌دهد: مدل‌نما اطلاعات مورد نیاز را از مدل درخواست می‌کند و منطق کسب و کار را اجرا می‌کند.
- مدل به‌روزرسانی می‌شود: در صورت تغییرات در مدل، اطلاعات به‌روزرسانی شده به نما ارسال می‌شود.
- نما نمایش را تجسم می‌کند: نما اطلاعات را به شکل مناسب به کاربر نمایش می‌دهد.
۵. مزایا و معایب:
مزایا:
- جدایی بین طراحی و منطق کسب و کار: این معماری امکان جدایی تمامیت اطلاعات از نما و مدل را فراهم می‌کند.
- تست‌پذیری بالا: از آنجایی که منطق کسب و کار در مدل‌نما قرار دارد، تست‌ها به راحتی قابل اجرا و اعمال می‌شوند.
- قابلیت انعطاف‌پذیری: این معماری به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که به‌روزرسانی و افزودن قسمت‌های مختلف بدون تغییر در سایر بخش‌ها را انجام دهند.
معایب:
- پیچیدگی اضافه می‌شود: معماری MVVM ممکن است برای پروژه‌های کوچک و ساده از حد نیاز بیشتر باشد.
- یادگیری و استفاده از دانش: توسعه‌دهندگان باید با مفاهیم MVVM و تئوری داده‌پیشینی آشنا باشند.
نتیجه‌گیری:
معماری MVVM با ارائه جداسازی وظایف و قابلیت‌های انعطاف‌پذیری، به توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا کدهای خود را به شکل سازمان‌یافته‌تر و قابل‌ترتیب بنویسند. این معماری، با مدیریت مناسب داده‌ها و اجزای مختلف، به بهبود قابلیت نگهداری، تست‌پذیری، و انعطاف‌پذیری در توسعه نرم‌افزارها کمک می‌کند.